Al-Qasas
Mərhəmətli, rəhmli Allahın adı
ilə!
[28:1]
Ta, Sin, Mim!
[28:2]
Bu, (haqqı batildən ayıran, mö'cüzələri, hökmləri) açıq-aydın Kitabın ayələridir!
[28:3]
Biz inanan bir tayfa üçün sənə Musanın və Fir'onun hekayətindən (bir qismini)
olduğu kimi söyləyəcəyik.
[28:4]
Həqiqətən, Fir'on yer üzündə (Misirdə) baş qaldırıb onun əhalisini zümrələrə bölmüşdü. (Fir'on) onların arasında olan bir tayfanı
(İsrail oğullarını) gücsüz (aciz) görüb onların
(yeni doğulan) oğlan uşaqlarını öldürür,
qızlarını isə sağ buraxırdı. O, həqiqətən, (yer üzündə) fitnə-fəsad törədənlərdən idi!
[28:5]
Bis isə istəyirdik ki, o yerdə zəif düşüb əzilənlərə (İsrail oğullarına)
mərhəmət göstərək, onları (xeyirxah
işlərdə) öndə gedənlər və (Fir'onun mülkünə) varislər edək.
[28:6]
Və
onları yer üzündə (Misirdə, Şamda) yerləşdirib
möhkəmləndirək, Fir'ona, (vəziri) Hamana və ordularına onların qorxub çəkindikləri şeyi
(İsrail oğullarından birinin
əli ilə məhv edilib hakimiyyətlərinə son qoyulmasını) göstərək.
[28:7]
Biz Musanın anasına (ilham yolu ilə, yaxud rö'yada):
"Onu (Musanı) əmizdir; elə ki ondan ötrü qorxdun,
onu dəryaya (Nil çayına) at. (Uşağın suda boğulacağından) qorxma və (ayrılığına da) kədərlənmə. Biz onu sənə qaytaracaq,
özünü də (şəriət sahibi olan) peyğəmbərlərdən edəcəyik!" - deyə bildirdik.
[28:8]
(Musa doğulduqdan sonra anası bir müddət onu əmizdirdi, sonra
mamaçanın onun oğlu
olduğunu Fir'ona xəbər verəcəyindən qorxaraq körpəsini bir
sandığa qoyub Allaha dua edərək Nil çayına atdı.
Bu zaman Fir'on zövcəsi ilə oturub Nilə
tamaşa edirdi. Suyun üzündə bir
sandığın üzdüyünü görən Fir'on xidmətçilərə onu tutub gətirməyi əmr etdi). Fir'onun adamları axırda özlərinə düşmən kəsiləcək və başlarına bəla olacaq
Musanı (içində olduğu sandıqla
birlikdə) götürüb gəldilər. Həqiqətən, Fir'on, Haman və onların əsgərləri (küfr etdiklərinə, mə'sum uşaqları
öldürdüklərinə görə) günahkar idilər.
[28:9]
Fir'onun qadını (Asiyə) dedi: "Bu uşaq
mənim də, sənin də göz bəbəyimiz (gözaydınlığımız, gözümüzə sevinc olsun). Onu öldürməyin. Ola bilsin ki, (o
böyüyəndə) bizə bir fayda verər, yaxud da onu oğulluğa götürərik!" Onlar (işin nə yerdə olduğunu, bu
uşağın əlində həlak olacaqlarını) bilmirdilər.
[28:10]
(Oğlunun Fir'onun əlinə düşdüyünü bildikdən sonra) Musanın anasının ürəyi bomboş
(sevimli balasının fikrindən başqa hər şeydən xali)
olmuşdu. Əgər (Allahın və'dinə) inananlardan olsun deyə, ürəyinə səbir (səbat) əta etməsəydik, az qala onu (saraya gətirilmiş
körpənin özünkü
olduğunu) büruzə verəcəkdi. (Dəhşətindən və ya sevincindən: "Bu uşaq mənimdir!" - deyəcəkdi).
[28:11]
O, (Musanın Məryəm, yaxud Gülsüm adlı)
bacısına: "Onun
dalınca get! (Əhvalatdan xəbər tut!)" - dedi. O da (saraya yol tapıb Fir'onun adamları
onun kim olduğunu) hiss etmədən uzaqdan-uzağa (Musanı) gördü.
[28:12]
Bundan (anası saraya gəlməmişdən) qabaq Biz ona (Musaya) süd analarını (özgə qadınların döşünü əmməyi) qadağan
etmişdik. (Musanın bacısı Fir'on əhlinə) belə dedi: "Sizin üçün o
uşağa süd verməyi (ona
baxmağı) tə'min edəcək, həm də ona qarşı xeyirxah olacaq (onunla yaxşı
davranacaq) bir ailəni (ev əhlini) sizə nişan verimmi?"
[28:13]
Beləliklə, gözü aydın
olsun, (oğlunun ayrılığına) kədərlənməsin və Allahın və'dinin haqq olduğunu
bilsin deyə, (Musanı) anasına
qaytardıq. Lakin onların (insanların, yaxud Fir'on əhlinin) əksəriyyəti (Allahın və'dinin doğru
olduğunu) bilməz!
[28:14]
(Musa) yetkinləşib kamilləşəndə (otuz-qırx
yaşlarına çatanda) ona
hikmət və elm (şəriət elmi) verdik. Biz yaxşı əməl sahiblərini belə
mükafatlandırırıq!
[28:15]
(Musa) şəhərə əhalisi xəbərsizkən (günorta istirahət vaxtı)
girdi. Orada iki nəfərin vuruşduğunu
gördü. Onlardan biri öz adamlarından (yəhudilərdən), digəri isə düşmənlərindən (qibtilərdən) idi. (Musanın) adamlarından olan kəs düşməninə qarşı ondan imdad istədi. Musa onu (əli, yaxud əsası ilə) vurub
öldürdü və dedi: "Bu,
Şeytan əməlindəndir. Həqiqətən, o, açıq-aşkar bir düşməndir, (insanı haqq yoldan)
azdırandır!"
[28:16]
(Musa) dedi: "Ey Rəbbim! Şübhəsiz ki, mən (bu qibtini vurub öldürməklə) özüm-özümə zülm etdim. Buna
görə məni bağışla!"
(Allah Musanı) bağışladı. Həqiqətən, O, (bəndələrini)
bağışlayandır, rəhm edəndir!
[28:17]
(Musa) dedi: "Ey Rəbbim! Mənə bəxş etdiyin ne'mət haqqı (günahımı
bağışlamağına
and içirəm ki) mən əsla günahkarlara arxa
olamayacağam!"
[28:18]
Beləliklə, (Musa qibtini
öldürdüyündən) qorxaraq səhəri şəhərdə nigaranlıq içində
qarşıladı. (Bir də nə görsə
yaxşıdır!) Dünən ondan imdad diləyən kəs (bu gün də başqa bir qibti ilə vuruşaraq) fəryad çəkib yenə onu köməyə çağırdı. Musa ona dedi: "Sən (gündə biri ilə
vuruşduğun üçün), doğrudan da, açıq-aşkar bir azğınsan!"
[28:19]
(Musa) onların hər ikisinin (həm özünün, həm də onu köməyə səsləyən yəhudinin) düşməni (olan bu ikinci qibtini) yaxalamaq istədikdə (həmin yəhudi Musanın ona hücum etmək istədiyini zənn edərək) dedi: "Ya Musa! Sən dünən birini vurub
öldürdüyün kimi, mənidəmi öldürmək istəyirsən? Sən yer üzündə (Misir torpağında) ancaq bir zalım olmaq istəyirsən! Sən xeyirxahlıq (insanları islah) edənlərdən olmaq istəmirsən!"
[28:20]
(Yəhudinin bu sözündən sonra dünən öldürülən qibtinin
qatilinin Musa olduğu bütün Misir
xalqına bəlli oldu. Bu xəbər Fir'ona çatdıqda o, Musadan qisas almaq istədi). Şəhərin kənarından (Fir'onun
şəhərin ucqarında yerləşən
sarayından) bir nəfər çaparaq gəlib dedi: "Ya Musa! Ə'yan-əşraf səni öldürmək barəsində məsləhət-məşvərət edirlər. Elə bu saat (şəhərdən) çıx get. Mən, həqiqətən, sənin xeyirxahlarındanam!"
[28:21]
(Musa) qorxu içində (ətrafına) göz
qoya-qoya oradan (şəhərdən) çıxıb: "Ey Rəbbim! Məni bu zalım tayfanın əlindən qurtar!" - dedi.
[28:22]
O, Mədyən tərəfə yönəldiyi zaman dedi:
"Ola bilsin ki, Rəbbim mənə (Mədyənə aparıb çıxaran) doğru yolu göstərsin!"
[28:23]
(Musa) Mədyən kənarındakı bir quyuya çatanda onun başında
(heyvanlarını sulayan) bir dəstə adam və onlardan başqa (qoyunlarını özgə heyvanlara qarışmasın deyə) geri çəkən iki qadın (qız)
görüb dedi: "Sizə nə olub (dərdiniz nədir)?" Onlar:
"Cobanlar (heyvanlarını) sulayıb getməmiş biz
(qoyunlarımıza) su vermirik. Atamız da ixtiyar bir qocadır
(buna görə qoyunları
sulamağa biz gətiririk)", - deyə cavab verdilər.
[28:24]
(Musa) onlar üçün (yaxınlıqdakı
başqa bir quyudan su çəkib
qoyunlarını) suladı, sonra
da kölgəyə çəkilib dedi: "Ey Rəbbim! Mən Sənin mənə nazil edəcəyin xeyirə möhtacam!" (Musa yeddi gün idi ki, çöldəki otlardan başqa yeməyə bir şey
tapmırdı. Buna görə də Allahdan yemək üçün bir ruzi
dilədi).
[28:25]
Sonra (o iki qadından, qızdan) biri
utana-utana (Musanın) yanına gəlib dedi: "Atam
qoyunlarımızı sulamağının haqqını verməkdən ötrü səni
çağırır!" (Musa gördüyü işin müqabilində heç bir muzd, mükafat almamaq üçün ürəyində and içdi). (Musa qocanın) yanına gəldikdə başına gələnləri (Fir'onla olan əhvalatı) ona
söylədi. O kişi (Şüeyb
peyğəmbər) dedi: "Qorxma,
artıq zalım tayfanın əlindən qurtarmısan!"
[28:26]
(O iki qızın) biri dedi: "Atacan!
Onu muzdla (çoban) tut, çünki bu güclü, e'tibarlı adam (indiyə qədər) muzdla tutduqlarının ən yaxşısıdır!"
[28:27]
(Şüeyb) dedi: "Səkkiz il mənə xidmət etmək (qoyunlarımı otarmaq) şərti ilə
qızlarımın birini sənə ərə verərəm. Əgər sən (həmin müddəti)
tamamlayıb on ilə çatdırsan, bu, artıq sənin tərəfindən (olan bir lütfdür). Mən (on il müddətinə şərt kəsməklə) sənə əziyyət vermək istəmirəm. İnşallah, mənim saleh (əhdə vəfa edən) kəslərdən olduğumu görəcəksən!"
[28:28]
(Musa) dedi: "Bu (dediyin) mənimlə sənin aranda (olan bir təəhhüddür, onu pozmaq
olmaz). Bu iki müddətdən hansını yerinə yetirməkdən mənə qarşı heç bir zor
ola bilməz. (İstəsəm səkkiz, istəsəm on il xidmət edərəm. Bundan artıq işləməyimi tələb etməyə haqqın yoxdur). Allah da dediyimizə şahiddir (vəkildir)!"
[28:29]
Musa (onillik xidmət) müddətini başa vurub ailəsi ilə birlikdə (Misirə tərəf) yola
çıxdığı zaman Tur dağı tərəfdə bir od gördü. O, ailəsinə dedi: "Siz (mən qayıdanadək burada) durun.
Mən bir od gördüm. Bəlkə, gedib ondan sizə bir xəbər, yaxud bir göz gətirim ki,
qızınasınız!"
[28:30]
(Musa) odun yanına gəlib çatdıqda vadinin sağ tərəfində olan mübarək (bərəkətli) yerdəki ağacdan belə bir nida gəldi: "Ya Musa! Aləmlərin Rəbbi olan Allah Mənəm!
[28:31]
Əsanı (yerə) at!" (Musa əsanı yerə atdı). O əsanın ilan kimi qıvrıldığını gördükdə
dönüb qaçdı, heç dala da baxmadı. (Biz ona belə buyurduq: )
"Ya Musa! Bəri gəl, qorxma! Sən əmin-amanlıq içindəsən!
[28:32]
Əlini qoynuna qoy ki, əlin (oradan) eyibsiz-qüsursuz, ağappaq (parlaq bir nur kimi) çıxsın. Əlini
(qanadını) özünə tərəf çək (yenidən qoynuna qoy) ki, (ilanın, yaxud əlinin
parıltısının səni bürüdüyü)
vahimə çəkilib getsin. Bu, Fir'ona və onun ə'yanlarına qarşı sənin Rəbbindən olan iki mö'cüzədir. Onlar, həqiqətən, (Allahın itaətindən çıxmış)
fasiq bir tayfadırlar!" (Musa
birinci dəfə əlini qoynuna qoyub
çıxartdıqda o, baxanlara bir nur kəsilib gözlərini qamaşdırar, onları qorxuya salar, ikinci dəfə qoyub çıxartdıqda
isə adi halına düşərdi).
[28:33]
(Musa) dedi: "Ey Rəbbim! Mən onlardan bir nəfəri öldürmüşəm, qorxuram ki, onlar da məni öldürərlər.
[28:34]
Qardaşım Harunun dili mənimkindən daha bəlağətlidir. Onu da mənimlə dediklərimi (Fir'on əhlinə izah edib) təsdiqləyəcək bir köməkçi göndər. Onların məni yalançı hesab edəcəklərindən qorxuram!"
[28:35]
(Allah) buyurdu: "Sənin arxanı
qardaşınla möhkəmləndirəcək, ikinizə də dəlil (mö'cüzə və qüdrət) verəcəyik. Onlar ayələrimiz sayəsində sizə heç bir pislik edə bilməyəcəklər. Siz də, sizə (iman gətirib) tabe
olanlar da (Fir'ona və ə'yanlarına) mütləq qalib gələcəksiniz!"
[28:36]
Musa açıq-aşkar ayələrimizlə (Fir'on əhlinin)
yanına gəldikdə onlar: "Bu (sənin tərəfindən) uydurulmuş sehrdən başqa bir şey deyildir. Biz öz ulu babalarımızdan bu barədə (sizin təbliğ etdiyiniz din, risalət haqqında) heç bir
şey eşitməmişik!" - dedilər.
[28:37]
Musa dedi: "Rəbbim ?z dərgahından
kimin hidayətlə (doğru yola rəhbərliklə) gəldiyini və axirət yurdunun (gözəl aqibətinin) kimə nəsib olacağını
daha yaxşı bilir. Həqiqətən, zalımlar nicat tapmazlar! (Muradlarına yetişməzlər!)
[28:38]
Fir'on (istehza ilə) dedi: "Ey ə'yanlar! Mən sizin üçün
özümdən başqa bir tanrı olduğunu bilmirəm. Ey Haman! Mənim üçün od qalayıb palçıqdan kərpic bişir və bir
qüllə tikdir ki, (ora qalxıb) bəlkə, Musanın
tanrısına tamaşa edim. Axı mən onu, həqiqətən, yalançı sayıram!
[28:39]
(Fir'on) və əsgərləri yer üzündə nahaq yerə təkəbbür göstərdilər və elə güman etdilər ki, (öləndən sonra bir də dirlib) hüzurumuza qaytarılmaycaqlar!
[28:40]
Buna görə də onu və əsgərlərini tutub dənizə atdıq. (Ya Rəsulum!) Bir gör
zalımların axırı necə oldu!
[28:41]
Biz onları (dünyada insanları) cəhənnəm oduna (küfrə, şirkə) çağıran rəhbərlər etdik. Qiyamət günü onlara
(Allahın əzabından qurtarmaq üçün)
heç bir kömək edilməyəcəkdir!
[28:42]
Bu dünyada onlara lə'nət damğası vurduq (hamı onlara lə'nət oxuyar), qiyamət günü isə onlar çirkin
(iyrənc, Allahın rəhmətindən kənar edilmiş) kimsələr olacaqlar.
[28:43]
Əvvəlki nəsilləri məhv etdikdən sonra insanlara (İsrail oğullarına) bir nur,
doğru yolu göstərən rəhbər və rəhmət olaraq Musaya Kitab
verdik ki, bəlkə, (onun vasitəsilə) öyüd-nəsihət qəbul etsinlər.
[28:44]
(Ya Rəsulum!) Biz
Musaya vəhy etdiyimiz (peyğəmbərlik bəxş edib Fir'on əhlinin yanına getməsini
buyurduğumuz) zaman sən (Tur
dağının) qərb tərəfində (Musanı
gözləyənlər arasında) deyildin. Sən (buna) şahid olanlardan da deyildin! (Sənin yəhudilərə və ərəb müşriklərinə bu xəbərləri doğru söyləməyin yalnız
Allahdan nazil olan vəhylərdir!)
[28:45]
Lakin Biz (Musadan sonra) neçə-neçə nəsillər yaratdıq. Onlar uzun
ömür sürdülər. (Vəhy kəsildi; bir çox xəbərlər unudulub getdi, şəriət təhrif olundu). Sən ayələrimizi onlara oxuyarkən Mədyən əhli arasında deyildin.
(Sən Mədyəndə deyildin ki,
onların əhvalını bilib Məkkə əhlinə xəbər verəsən. Buna görə də onlar sənin bu xəbərləri Mədyən camaatından öyrəndiyini deyə bilməzlər). Lakin Biz (bu əhvalatları
onlara olduğu kimi xəbər vermək üçün səni) peyğəmbər göndərdik. [Və ya: Ancaq (bu xəbərləri sənə) göndərən Bizik].
[28:46]
Və Biz
(Musaya) xitab etdiyimiz (Tövratı verdiyimiz) zaman da sən Tur dağının
yanında deyildin. Lakin səndən əvvəl özlərinə peyğəmbər gəlməmiş bir tayfanı
(Allahın əzabı ilə) qorxudasan deyə, Rəbbindən bir mərhəmət olaraq (sənə bunları öyrədib onlara
peyğəmbər göndərdik). Bəlkə, öyüd-nəsihət qəbul etsinlər!
[28:47]
?z əlləri ilə etdikləri əməlləri (qazandıqları
günahları) üzündən onlara bir müsibət üz verincə: "Ey Rəbbimiz! Barı, bizə bir peyğəmbər göndərəydin ki, biz də Sənin ayələrinə uyub mö'minlərdən olaydıq!" - deməsəydilər, səni onlara peyğəmbər göndərməzdik. (Onların bəhanəsini kəsmək üçün belə
etdik).
[28:48]
Dərgahımızdan onlara (müşriklərə) haqq (Qur'an və Peyğəmbər) gəldikdə onlar: "Musaya verilən (mö'cüzələr) nə üçün eynilə ona da verilmədi?" - dedilər. Məgər onlar daha öncə Musaya verilənləri danıb: "İki sehr (Tövrat və Qur'an) bir-birilə köməkləşdi və biz (iki
sehrbazın - Musanın və Muhəmmədin) hər birini inkar etdik!"
- deməmişdilərmi?
[28:49]
(Ya Rəsulum!) De: "Əgər doğru deyirsinizsə, Allahın dərgahından bu ikisindən (Qur'andan və Tövratdan) daha
doğru yol göstərən bir kitab gətirin, mən də ona tabe
olum!"
[28:50]
Əgər sənə (sənin bu təklifinə) cavab verməsələr, bil ki, onlar öz nəfslərinə uymuşlar. Allahdan bir dəlil (hidayət) olmayınca
öz nəfsinə uyandan (Rəbbinə şərik
qoşandan, küfr edəndən) haqq yolu daha çox
azmış kim ola bilər?! Allah zalım tayfanı doğru yolda müvəffəq etməz!
[28:51]
Həqiqətən, Biz sözü (Qur'anı, keçmişlərə aid xəbərləri) onlar üçün bir-birinin ardınca (müfəssəl) izah etdik ki, bəlkə, öyüd-nəsihət qəbul etsinlər. (Bunlardan ibrət alıb iman gətirsinlər!)
[28:52]
(Qur'andan) əvvəl kitab vermiş
olduğumuz kəslər (mö'min yəhudi və xaçpərəstlər) ona inanırlar.
[28:53]
Onlara (Qur'an) oxunduğu zaman: "Biz
ona inandıq. Doğrudan da, Rəbbimizdən (nazil olmuş)
haqdır. Biz ondan əvvəl də müsəlman (təkallahlı,
Allahın vəhdaniyyətini qəbul edib yalnız Ona itaət və ibadət edən kəslər) idik!" - deyirlər.
[28:54]
(İki kitaba - Tövrata və Qur'ana inandıqları üçün müşriklərin gördükləri əzab-əziyyətə) səbr etdiklərinə görə onlara iki dəfə mükafat veriləcəkdir. Onlar pisliyi
yaxşılıqla dəf edər və özlərinə verdiyimiz ruzidən (ehtiyacı
olanlara) sərf edərlər.
[28:55]
Onlar boş (yersiz) bir söz
eşitdikləri zaman ondan üz çevirib: "Bizim əməllərimiz bizə, sizin əməlləriniz də sizə aiddir. (Hərə öz əməlinə cavabdehdir). Sizə salam olsun! (Salamat qalın. Bizimki bizdə, sizinki də sizdə!) Biz cahilləri (cahillərlə yoldaşlıq etmək, onların söz-söhbətinə qulaq asmaq, sonra
da onlarla çənə-boğaz olmaq) istəmirik!" - deyirlər.
[28:56]
(Ya Rəsulum!) Şübhəsiz ki, sən istədiyini doğru yola yönəldə bilməzsən. Amma Allah dilədiyini doğru
yola salar. Doğru yolda olacaq kəsləri (öz əzəli elmi ilə) daha yaxşı O bilir! (Və buna görə də onları haqq yola müvəffəq edir!)
[28:57]
(Qüreyşlilər) dedilər: "Əgər biz səninlə bilikdə haqq yolu (islam dinini) tutub getsək, (əksəriyyəti təşkil edən müşriklərin əli ilə) yurdumuzdan tezliklə didərgin salınarıq". Məgər Biz onları ?zümüzdən bir ruzi olaraq hər yerin meyvəsinin (hər cür meyvənin) daşınıb gətirildiyi,
(daxilində Kə'bə yerləşən) qorxusuz-xətərsiz (müqəddəs) bir yerdə (Məkkədə) sakin etmədikmi? Lakin onların
əksəriyyəti (Allahın onlara bəxş etdiyi bu ne'mətin qədrini) bilməz!
[28:58]
Biz xoş güzəranına naşükür olub qürrələnən neçə-neçə məmləkəti (məmləkət əhlini) həlak etdik. Bu onların özlərindən sonra yalnız az bir
hissəsi məskun olan (bomboş, xaraba qalmış) yurdlarıdır.
Onlara Biz varis olduq.
[28:59]
(Ya Rəsulum!) Sənin Rəbbin mərkəzlərinə (ən böyük şəhərlərinə) ayələrimizi oxuyan bir peyğəmbər göndərməmiş məmləkətləri məhv etmədi. Biz
yalnız əhalisi zalım olan məmləkətləri yox etdik!
[28:60]
Sizə verilən hər hansı bir şey
(dövlət, övlad, xoş güzəran) ancaq bu fani dünyanın
[28:61]
Məgər verdiyimiz gözəl bir və'də (Cənnətə) qovuşan kimsə, (əvvəlcə) fani dünya
[28:62]
(Allah) həmin gün onlara xitab edib belə buyuracaqdır:
"Mənim şəriklərim olduqlarını iddia etdikləriniz (bütlər, tanrılar)
haradadırlar?!
[28:63]
Haqlarında hökm (və'd etdiyimiz əzab) vacib olanlar (şeytanlar və müşriklərin rəisləri) deyəcəklər: "Ey Rəbbimiz! Bunlar
bizim (haqq yoldan) azdırdığımız kimsələrdir. ?zümüz nə cür
azmışdıqsa, onları da elə azdırdıq. Biz onlardan uzaqlaşıb (onlarla əlaqəmizi kəsib) Sənə tərəf gəldik. Əslində onlar bizə ibadət etmirdilər (yalnız öz nəfslərinə uyurdular).
[28:64]
(Müşriklərə) belə deyiləcək: "Şəriklərinizi çağırın!" (Müşriklər)
ortaqlarını
çağıracaq, lakin onlar (müşriklərə) cavab verməyəcəklər. Onlar mütləq əzabı görəcəklər. Əgər onlar (dünyada) doğru
yola gəlmiş olsaydılar (axirətdə əzab görməzdilər).
[28:65]
(Allah) həmin gün onlara xitab edib belə buyuracaqdır:
"Peyğəmbərlərə nə cavab verdiniz?"
[28:66]
O gün (canlarını qurtaracaq) xəbərlər (cavablar) onlardan gizli qalacaqdır (bütün bəhanələri kəsiləcəkdir). Onlar (qiyamətin heybətindən) bir-birindən hal-əhval belə tuta bilməyəcəklər. (Hər kəs öz hayında
olacaqdır).
[28:67]
Tövbə edərək iman gətirib
yaxşı işlər görənlərə gəldikdə isə, onların nicat tapmaları mümkündür.
[28:68]
Rəbbin istədiyini yaradar və (istədiyini də peyğəmbər) seçər. Onların
(bəndələrin istədiklərini etməyə) heç bir ixtiyarı
yoxdur. Allah pakdır, müqəddəsdir və
(müşriklərin) Ona şərik qoşduqlarından (bütlərdən) ucadır! (Allah
eyibsizdir,
nöqsansızdır. O, hamıdan uludur!)
[28:69]
Sənin Rəbbin onların ürəklərinin gizli
saxladığı və özlərinin də aşkar
etdiyi hər şeyi (qəlblərinin sirlərini və açıq-aşkar əməllərini) bilir.
[28:70]
Odur Allah. Ondan başqa heç bir tanrı
yoxdur. Dünyada da, axirətdə də həmd-səna Ona məxsusdur.
Hökm Onundur. Siz Onun hüzuruna qaytarılacaqsınız!
[28:71]
(Ya Rəsulum!) De: "Bir deyin görək, əgər Allah gecəni qiyamətə qədər üstünüzə uzatsaydı,
(haqq olan) Allahdan başqa hansı tanrı sizə bir işıq gətirə bilərdi?! Məgər (öyüd-nəsihət) eşitmirsinizmi?"
[28:72]
De: "Bir deyin görək, əgər Allah gündüzü qiyamətə qədər üstünüzə uzatsaydı, (haqq olan) Allahdan başqa hansı tanrı istirahət etdiyiniz gecəni sizə gətirə bilərdi?! Məgər (gecə ilə gündüzün bir-birinin əvəz etməsinin Allahdan sizə bir
lütf olmasını) görmürsünüzmü?"
[28:73]
(Allah) öz mərhəmətindən dolayı sizi üçün gecəni (qaranlıq) və gündüzü
(işıq) yaratdı ki,
(gecəni) dincələsiniz, (gündüzü isə) Onun lütfündən ruzi diləyib axtarasınız. Bəlkə, (bu ne'mətə görə Allaha) şükür edəsiniz!
[28:74]
O gün (qiyamət günü Allah müşriklərə) müraciət edib belə
buyuracaqdır: "Şəriklərim olduqlarını
iddia etdikləriniz (bütlər, tanrılar)
haradadırlar?"
[28:75]
(O gün) hər ümmətdən (öz peyğəmbərləri olmaqla) bir şahid
çıxardacaq və (müşriklərə): "(Allah şərik qoşmağınızın lüzumu barədə) tutarlı dəlilinizi gətirin!" - deyəcəyik. Onlar haqqın
yalnız Allaha məxsus olduğunu biləcəklər. Uydurub düzəltdikləri (bütlər) isə qeyb olacaqlar! (Onları qoyub qaçacaqlar!)
[28:76]
Həqiqətən, Qarun Musa qövmündən (Musanın əmisi oğlu) idi. Onlara (İsrail oğullarına) qarşı (zülm etməkdə, Musanın üzünə ağ olmaqda və özünü
yuxarı tutmaqda) həddini aşmışdı. Biz ona açarlarını
bir dəstə güclü adamın zorla daşıya biləcəyi xəzinələr vermişdik. Qövmü ona belə dedi: "(Malına qürrələnib) sevinmə. Şübhəsiz ki, Allah
(malına qürrələnib) sevinənləri sevməz!
[28:77]
Allahın sənə verdiyindən özünə axirət qazan (malını Allah yolunda sərf et). Dünyadakı nəsibini də unutma. (O
maldan qismətinin ancaq bir kəfən olduğunu bil. Pulunu
mə'nasız yerə sağa-sola səpələmə; səhhətinin, sərvətinin, gəncliyinin qədrini bil.
[28:78]
(Qarun) dedi: "Bu (var-dövlət) mənə yalnız məndə olan elm (Tövratı gözəl bilmək, yaxud əlkimyaya
yaxşı bələd olmaq, ticarətdən baş çıxartmaq) sayəsində verilmişdir.
Məgər o (Qarun) Allahın
ondan əvvəl özündən daha qüvvətli və daha varlı olan neçə-neçə kəsləri məhv etdiyini bilmirdimi? Günahkarlar öz günahları barəsində sorğu-sual olunmazlar. (Onların günahkar olduqları üzlərindən bilinər və buna görə də heç bir sorğu-sual edilmədən cəhənnəm oduna atılarlar).
[28:79]
(Bir gün Qarun) faxir libas geyib ö zinəti (ehtişamı) içində (dörd min vəznəli-çuxalı ə'yanın, qızıl-gümüş yəhərli atların müşayiətilə) qövmünün qarşısına çıxdı. Dünyaya həris olanlar dedilər: "Kaş ki, Qaruna verilən (dövlət) bizə də veriləydi. Həqiqətən, o, böyük bəxt (qismət) sahibidir!"
[28:80]
(Axirət barəsində) elm verilmiş kəslər isə belə dedilər: "Vay halınıza! (Ay yazıqlar!) İman gətirib yaxşı əməl edən kimsə üçün
Allahın mükafatı (təmənnasında olduğunuz
var-dövlətdən, dəbdəbədən) daha yaxşıdır. Buna (bu ne'mətə) yalnız səbr edənlər (Allaha itaət və ibadət etməyi fani dünya malından üstün tutanlar, həyatın çətinliklərinə dözənlər) qovuşarlar!"
[28:81]
Nəhayət, (Musanın
duasını qəbul buyurub bir zəlzələ nəticəsində) onu (Qarunu) sarayı ilə birlikdə yerə gömdük. Allaha
qarşı ona yardım edə biləcək (Allahın əzabından onu qurtaracaq)
bir camaat da yox idi. O özü də özünə heç bir kömək edə bilmədi. (Bu qədər cah-calalın, dəbdəbənin müqabilində nə özü, nə də başqası
Allahın əzabını ondan dəf etməyə qadir olmadı. Allahın əzab vermək istədiyi bir kimsəni Allahın ?zündən başqa o əzabdan heç kəs qurtara bilməz!)
[28:82]
Dünən (dünyada) onun (Qarunun) yerində olmaq istəyənlər ertəsi gün səhər belə deyirdilər: "Vay (biz heç bilməmişik)! Sən demə, Allah ?z bəndələrindən istədiyinin ruzisini artırarmış da,
azaldarmış da! Əgər Allah bizə lütf etməsəydi, yəqin ki, bizi də yerə gömərdi. Sən demə, kafirlər nicat
tapmayacaqlarmış!"
[28:83]
Biz bu axirət yurdunu yer üzündə təkəbbürlük etməyənlərə və fitnə-fəsad törətməyənlərə qismət edərik. (Ən gözəl) aqibət ancaq Allahdan
qorxub pis əməllərdən çəkinənlərindir!
[28:84]
Hər kəs (Rəbbinin hüzuruna) yaxşı
əməllə (səmimi-qəlbdən imanla) gəlsə, ona bundan (əməlindən) daha
yaxşısı verilər (Cənnətə nail olar). Hər kəs pis əməllə gəlsə, (bilsin ki) pis əməllər edənlərə ancaq əməllərinin cəzası verilər! (Cəzaları pislikləri qədər olar, onlara heç bir haqsızlıq edilməz!)
[28:85]
(Ya Rəsulum!)
Qur'anı (oxumağı və təbliğ etməyi, yaxud
hökmlərinə əməl etməyi) sənə vacib buyuran (Allah) qayıdacağın yerə (hicrət edərək
çıxdığın Məkkəyə) səni yenə də qaytaracaqdır. De: "Rəbbim hidayətlə (doğru yolu göstərən rəhbərlə) gələni də (yaxud doğru yolda olanı da), haqq yoldan
açıq-aşkar azanı da
(hamıdan) yaxşı tanıyır!"
[28:86]
Sən Qur'anın sənin özünə nazil olacağına ümid etmirdin. Ancaq o, Rəbbindən bir mərhəmət olaraq sənə göndərildi. Buna görə də heç vaxt kafirlərə arxa olma! (Kafirlər Peyğəmbər əleyhissəlama cürbəcür və'dlər verməklə onu öz
atalarının dininə də'vət edirdilər. O isə kafirlərin bu və'dini Allahın köməyi ilə həmişə rədd edirdi).
[28:87]
(Ya Rəsulum!)
Allahın ayələri sənə nazil edildikdən sonra ehtiyatlı ol ki, (kafirlər) səni (onları təbliğ etməkdən) çəkindirə bilməsinlər. (İnsanları) Rəbbinə (ibadətə) də'vət et və əsla müşriklərdən olma!
[28:88]
Və
Allahla yanaşı başqa heç bir tanrıya ibadət etmə. Allahdan başqa heç bir tanrı yoxdur. Allahdan başqa hər şey məhvə məhkumdur. Hökm Onundur.
Siz (qiyamət günü) məhz Onun hüzuruna
qaytarılacaqsınız! (Peyğəmbər əleyhissəlam üçün icrası əsla mümkün
olmayan bu şeyləri ona
qadağan etmək və tez-tez xatırlatmaq əslində müşriklərin və kafirlərin əllərini ondan üzmələri və mə'nasız təkliflərlə onu narahat etməmələri üçündür).